چهار واکسنی که بیشترین شانس درمان کرونا را دارند - وبلاگ سارا

به گزارش وبلاگ سارا، محققان اخیرا گزارش نموده اند که از آزمایش های بالینی چهار واکسن احتمالی برای کووید-19، به اطلاعاتی تازه (هرچند اندک) دست یافته اند.

تا به اینجای کار، اطلاعات به دست آمده نوید نتایجی مثبت را می دهند. به نظر می رسد واکسن ها عمدتا خطری برای اشخاص ایجاد ننموده و باعث واکنش سیستم ایمنی به کرونا ویروس یا همان SARS-CoV-2 می شوند. اما اینکه واکنش ایمنی ناشی از واکسن ها برای محافظت از افراد در برابری بیماری کافی خواهد بود یا خیر، المانی مهم و نامعلوم است.

چهار واکسن کاندیدا اکنون در حال حرکت به سمت آزمایش های بالینی وسیع تر هستند که آن ها را به بوته غایی ترین آزمایش خواهد گذاشت: آیا این واکسن ها می توانند از مردم در برابر کووید-19 محافظت نموده و به پاندمی کنونی که دنیا را در خود بلعیده سرانجام دهند؟

چالش

اگرچه آزمایش های ابتدایی که به آنالیز واکنش ایمنی در بدن افراد می پردازند نیازمند هزاران داوطلب بودند، محققان اکنون باید به ده ها هزار داوطلب دسترسی داشته باشند. در صورت ایده آل، داوطلبان باید در مناطقی باشند که بیشترین میزان ابتلا به SARS-CoV-2 در آن ها به چشم می خورند. هرچه احتمال برخورد داوطلبان با ویروس در جوامع شان بیشتر باشد، بهتر می توان کارایی واکسن را سنجید. به این ترتیب، محققان می خواهند بخش اعظمی از آزمایش ها را در ایالات متحده و دیگر نقاط قاره آمریکا -یعنی کشورهایی که عمدتا در کنترل پاندمی شکست خورده اند- پیش ببرند.

تا به امروز مباحثات زیادی راجع به استفاده از آزمایش های چالش انسانی - Human Challenge Trails شکل گرفته که در آن، محققان داوطلبانی جوان و سالم که ریسک چندانی در برابر کووید-19 تهدیدشان ننموده را واکسینه نموده و بعد آن ها را عمدا در معرض بیماری، البته در محیطی کنترل شده قرار می دهند.

با توجه به فاجعه ای که پاندمی کووید-19 رقم زده، قطعا چنین ایده ای می تواند کاربردی باشد و طی هفته های اخیر هم حسابی توجه ها را به خود جلب نموده. از سوی دیگر، یک گروه غیرانتفاعی به نام 1Day Sooner هم به جمع آوری نام های بیش از 30 هزار نفری پرداخته که حاضر به مشارکت در این آزمایش ها هستند.

اما وقتی صحبت از متخصصین باشد، این افراد هنوز به توافق نظری جامع نرسیده اند. اصلی ترین نگرانی اینست که هنوز هیچ رویه درمانی معینی برای کووید-19 نداریم که در صورت شکست خوردن آزمایش ها، منجر به نجات جان افرادی شود که داوطلب دریافت واکسن شده اند.

اگرچه ریسک ابتلا به کووید-19 در افراد جوان و سالم نسبت به افراد مسن و همین طور افرادی که بیماری زمینه ای دارند کمتر است، اما بیماری بسیاری از آن ها ممکن است شکلی وخیم به خود گرفته و منجر به مرگ شود. مخالفان این طرح در ضمن می گویند که آزمایش های چالش انسانی لزوما سریع تر یا ضروری تلقی نمی شوند و دلیل آن را سطح بالای شیوع در آمریکا و دیگر کشورها می دانند.

درحالی که مباحثه بر سر آزمایش های چالش انسانی کماکان ادامه دارد، معین نیست که در نهایت محققان به استفاده از آن ها روی می آورند یا خیر. از سوی دیگر هم فاز سوم آزمایش های سنتی در جریان است که اقبال بیشتری میان عموم داشته اند. بنابر گزارشی که طی هفته گذشته منتشر شد، اکنون بیش از 138 هزار نفر به وسیله انستیتوی ملی سلامت آمریکا، برای مشارکت در این تست ها ثبت نام نموده اند. اگر همه چیز خوب پیش برود، تا سرانجام امسال میلادی، انبوهی از اطلاعات ارزشمند به دست مان خواهد رسید.

اما سوال اینجاست که هرکدام از 4 واکسن کنونی چطور عمل نموده و راجع به آن ها چه می دانیم؟

واکسن mRNA-1273 - متعلق به Moderna و NIAID

mRNA-1273 یک واکسن RNA پیغام رسان است که توسط شرکت بیوتکنولوژی مدرنا ساخته شده، شرکتی که اکنون با انستیتوی ملی آلرژی و بیماری های عفونی همکاری می نماید. ایده پشت پلتفرم واکسن mRNA اینست که بریده ای از کد ژنتیکی ویروس هدف را به درون سلول های بدن انسان می برد. این سلول ها می توانند سپس آن کد را برداشته و تبدیل به پروتئین ویروسی نمایند. از این لحظه به بعد، سیستم ایمنی می تواند برای واکنش به پروتئین آماده شود و هر بار که ویروس هدف به دنبال حمله به سلول ها باشد، فعال می شود.

در واکسن mRNA-1273، محققان از یک ریز ذره چربی به عنوان میزبان کد ژنتیکی SARS-CoV-2 استفاده نموده اند که با کالبدشکافی ذرات ویروسی SARS-CoV-2 به دست آمده است.

واکسن هایی که از متریال های ژنتیکی استفاده می نمایند -یعنی RNA و DNA- واکسن هایی کاملا جدید هستند که به اندازه کافی تست نشده اند. در این لحظه، هیچ واکسنی نداریم که به وسیله این پلتفرم، جواز مصرف عمومی را دریافت نموده باشد. اصلا معین نیست که چنین واکسن هایی می توانند پیروزیت آمیز باشند یا خیر و -اگر باشند- فراوریشان در ابعاد دنیای چقدر آسان خواهد بود.

در روز 14 جولای امسال میلادی، محققان نتایج یک آزمایش فاز نخست را منتشر کردند که ایمنی در گروه بسیار اندکی از افراد را آنالیز می نماید. در این تحقیق، محققان به سراغ 45 داوطلب سالم رفتند که سنی میان 18 الی 55 سال داشتند و سه سطح دوزی از واکسن را روی آن ها آزمایش کردند.

این افراد به سه گروه 15 نفره تقسیم شدند و هر گروه دوز اندک، متوسط و بالا از واکسن را دریافت کرد (که معادل 25 میکروگرم، 100 میکروگرم و 250 میکروگرم بودند). هر مشارکت نماینده هم دوز خود را دو بار و با فاصله 28 روز دریافت کرد.

واکسن مورد اشاره عمدتا خطری برای داوطلبان به همراه نداشت. بیشتر از نیمی از آن ها ساید افکت هایی خفیف الی متوسط را تجربه کردند که عمدتا شامل خستگی، احساس سرما، سردرد، درد عضلانی و درد در نقطه تزریق می شد. بعد از دوز دوم و فارغ از میزان دوز، ساید افکت ها بیشتر دیده شدند.

اما افرادی که بالاترین دوز را دریافت نموده بودند، خبر از ساید افکت های بیشتر دادند. دو نفر (یکی از گروه 100 میکروگرمی و دیگری از گروه 250 میکروگرمی) با قرمزی شدید پوست در نقطه تزریق روبرو شدند و دو نفر دیگر در گروه 250 میکروگرم هم دچار سرگیجه شده و غش کردند.

تمام داوطلبان، در برابر SARS-CoV-2 پادتن فراوری کردند و میزان پادتن بعد از تزریق ثانویه افزایش یافت. آن هایی که دوز بالاتر داشتند، سطح اندک بالاتری از پادتن را نیز فراوری کردند. سپس محققان به مقایسه میزان پادتن این افراد با 41 نفری پرداختند که بعد از ابتلا به کووید-19، درمان شده بودند. تمام افراد واکسینه، میزان پادتن برابری با افراد ریکاور شده داشتند.

در آخر هم محققان نگاهی به واکنش سلول های T انداختند -که می توانند به سلول های آلوده به ویروس حمله نمایند- و متوجه شدند که واکسن توانسته نوع خاصی از سلول های T را برای مقابله با SARS-CoV-2 فراوری کند.

در مجموع، نتایج نویدبخش هستند اما هنوز نهایی نشده اند. محققان نمی دانند که چه واکنش ایمنی یا سطحی از پادتن برای جلوگیری از ابتلا به بیماری SARS-CoV-2 ضروری خواهد بود. و با گذشت تنها 6 ماه از پاندمی، معین نیست این واکنش های ایمنی چه میزان دوام خواهند آورد.

مدرنا اکنون میخواهد که در روز 27 جولای، فاز سوم آزمایش های خود را شروع نموده و این بار واکسن را روی 30 هزار نفر بسنجد تا اطلاعات بیشتری راجع به بهینگی واکسن و واکنش ایمنی به دست آورد.

واکسن AZD1222 (ChAdOx1 nCoV-19) - متعلق به دانشگاه آکسفورد و AstraZeneca

در روز 20 جولای، محققان نتایج آزمایش های فاز اول و دوم AZD1222 را منتشر کردند، یکی از واکسن های کاندیدا برای کرونا ویروس که توسط محققان دانشگاه آکسفورد و کمپانی داروسازی بین المللی AstraZeneca فراوری شده است.

AZD1222 (که تحت عنوان ChAdOx1 nCoV-19 نیز شناخته می شود) یک واکسن ویروسی مبتنی بر وکتور است. با این پلتفرم، محققان می توانند ذرات ناچیزی از یک ویروس خطرناک را درون ویروسی کمتر خطرناک جاسازی نمایند. این بسته ویروسی عمدتا بی خطر سپس به درون سیستم ایمنی بدن وارد می شود و بعد سیستم ایمنی براساس آنچه دریافت نموده، یافتن و نابود کردن ویروس خطرناک را می آموزد.

در خصوص AZD1222، مواد ژنتیکی به دست آمده از خارهای پروتئینی SARS-CoV-2 درون نوعی از آدنوویروس ها جاسازی می شوند که شامپانزه ها را آلوده می نمایند. آدنوویروس ها معمولا عفونتی خفیف در انسان به وجود می آورند که تفاوتی با سرماخوردگی عادی ندارند. این ویروس شامپانزه ها که چندان انسان را آلوده نمی نماید، در ضمن به گونه ای مهندسی شده که از بازفراوری آن در سلول های انسانی جلوگیری می شود. در نخستین آزمایش ها، زمانی که محققان میمون ها را در معرض دوز بالایی از SARS-CoV-2 قرار دادند، AZD1222 توانست از آن ها در برابر سینه پهلو محافظت کند.

نتایج آزمایش های بالینی که در نشریه The Lancet منتشر شده نشان می دهد AZD1222 عمدتا بی خطر بوده و باعث شکل گیری واکنش ایمنی در انسان ها می شود. این آزمایش روی 1077 مشارکت نماینده (بین 18 الی 55 سال) صورت گرفت. 543 نفر به صورت رندوم AZD1222 را دریافت کردند و 534 نفر دیگر هم واکسن مننژیت را.

محققان، داوطلبان را به چهار گروه تقسیم نموده و تست های مختلفی را روی واکنش ایمنی آن ها انجام دادند. ده نفر از افرادی که AZD1222 را دریافت نموده بودند در یک گروه Boost قرار گرفتند که بعد از 28 روز، یک واکسن ثانویه دریافت می کردند. اما در سایر مشارکت نمایندگان، به همان دوز ابتدایی AZD1222 بسنده شد.

ساید افکت های خفیف با AZD1222 رایج بودند، چیزهایی نظیر درد، احساس تب، احساس سرما، سوزش عضلات و ناخوش احوالی. به برخی از مشارکت نمایندگان استامینوفن داده شد تا ساید افکت ها کاهش یابند و در مجموع هیچ ساید افکت خطرناکی گزارش نشد.

تمام 127 نفری که واکسن AZD1222 را دریافت کردند، در برابر SARS-CoV-2 پادتن فراوری کردند. میزان پادتن هم با میزان پادتن در بدن افرادی که از کووید-19 جان سالم به در برده اند برابری می نماید. محققان دو آزمایش دیگر ترتیب دادند تا خنثی نمایندگی پادتن در 25 مشارکت نماینده واکسینه شده را بسنجند.

در یک تست، 32 نفر (معادل 91 درصد) پادتن هایی خنثی نماینده بعد از گذشت 28 روز از دریافت واکسن داشتند و در تست دوم، 100 درصد افراد. 10 نفری که دوز دوم را دریافت نموده بودند همگی پادتن خنثی نماینده داشتند و میزان پادتن در بدن برخی از آن ها حتی از بیماران ریکاوری شده از کووید-19 بالاتر بود. محققان در ضمن گزارش کردند که AZD1222 توانسته واکنش سلول های T را به همراه داشته باشد.

فاز سوم آزمایش AZD1222 حالا در برزیل، بریتانیا و آفریقای جنوبی شروع شده و بزودی واکسن در ایالات متحده هم تست خواهد شد. AstraZeneca می گوید در آزمایش های آینده خود از دو دوز واکسن استفاده خواهد نمود تا واکنش ایمنی به بیشترین مقدار برسد.

واکسن Ad5-Cevtored COVID-19 - متعلق به CanSino و ارتش چین

گذشته از نتایج AZD1222 که در روز 20 جولای منتشر شدند، محققان چینی هم نتایج فاز دوم آزمایش های واکسن Ad5-Vectored COVID-19 را منتشر کردند که توسط شرکت بیوتکنولوژیک CanSino و ارتش این کشور ساخته شده.

درست مانند AZD1222، شرکت CanSino از یک واکسن مبتنی بر وکتور ویروسی استفاده می نماید که از یک آدنوویروس تضعیف شده به دست آمده. با این همه، آدنوویروس موجود در این واکسن -یعنی Ad5- ویروسی است که میان انسان ها و نه شامپانزه ها شیوع می یابد. این کار از آن جهت مشکل زا بوده که ظاهرا قرارگیری قبلی در معرض آدنوویروس انسانی می تواند توجه سیستم ایمنی را از روی ویروس SARS-CoV-2 موجود در واکسن بردارد.

در مقاله قبلی که راجع به نتایج فاز نخست منتشر شده بود، محققان گفته بودند افرادی که پیشتر در معرض آدنوویروس قرار گرفته اند واکنش ایمنی چندان قدرتمندی از خود نشان نمی دهند. در هر صورت اما CanSino به سراغ فاز دوم آزمایش ها رفت که 508 داوطلب (18 الی 83 ساله) را شامل می شود و هرکدام از این افراد، یک تزریق Ad5-Vectored COVID-19 یا شبه دارو را با دو سطح دوز مختلف پشت سر می گذارند.

ساید افکت ها خفیف بوده و شامل تب، خستگی، سردرد یا در در نقطه تزریق می شوند. اگرچه 24 نفر از مشارکت نمایندگان در گروه دوز بالا و یک نفر در گروه دوز پایین ساید افکت هایی وخیم داشتند، اما گفته شد که هیچ واکنش جدی ای وجود نداشته است.

محققان دریافتند بیشتر از 96 درصد از مشارکت نمایندگانی که واکسن Ad5-Vectored COVID-19 را دریافت کردند، در برابر SARS-CoV-2 پادتن ساخته اند. اما همین محققان متوجه شدند که تنها 59 درصد از افراد حاضر در گروه دوز بالا (148 نفر از مجموع 253 مشارکت نماینده) و 47 درصد از افراد گروه دوز پایین (61 نفر از مجموع 129 مشارکت نماینده) پادتن خنثی نماینده فراوری نموده اند.

سطح پادتن در این افراد تنها با افرادی مقایسه شد که شبه دارو دریافت نموده بودند و نه افرادی که از کووید-19 جان سالم به در برده اند. در نهایت، حدود 89 درصد هم واکنش سلول های T را در خود نشان دادند. محققان خاطر نشان نموده اند که 52 درصد از افراد حاضر در آزمایش ها، از پیش در برابر آدنوویروس انسانی یا همان Ad5 مقاوم بوده اند. آن ها همچنین می گویند که در برخی جوامع، ایمنی در برابر Ad5 می تواند به سقف 80 درصد برسد. اما در هر صورت، این موضوع از شروع فاز سوم آزمایش ها جلوگیری نخواهد نمود.

واکسن BNT162b1 - متعلق به BioNTech و Pfizer

BNT162b1 یک واکسن مبتنی بر mRNA است که توسط شرکت آلمانی BioNTech و همینطور Pfizer، غول داروسازی فراوری شده. درست مانند واکسن مدرنا، BNT162b1 از یک بسته بندی ریز ذره برای وارد کردن کد ژنتیکی خار پروتئینی SARS-CoV-2 به درون سلول های انسانی استفاده می نماید.

در روز یکم جولای، محققان نتایج آزمایش های فاز اول و دوم را منتشر کردند. این آزمایش با حضور 45 مشارکت نماینده (بین 19 سال الی 54 سال) صورت گرفت که به سه گروه 12 نفره تقسیم شدند. یک گروه دو تزریق با دوزی اندک (معادل 10 میکروگرم) را با فاصله 20 روز دریافت کرد. گروه دوم هم دو دوز متوسط (30 میکروگرم) با فاصله 20 روز دریافت کرد. و به گروه سوم نیز تنها یک دوز بالا (100 میکروگرم) تزریق شد. به 9 نفر باقی مانده در گروه نیز شبه دارو داده شد.

بیشتر مشارکت نمایندگان خبر از ساید افکت هایی دادند که عمدتا خفیف الی متوسط بودند. از رایج ترین ساید افکت ها می توان به درد در نقطه تزریق، خستگی، تب، سردرد، احساس سرما و درد عضلانی اشاره نمود. هرچه دوز بالاتر می بود، ساید افکت ها بیشتر می شدند و بعد از دوز دوم، قوت بیشتری نیز می یافتند. در واقع به همین خاطر بود که محققان تصمیم گرفتند گروهی که دوز 100 میکروگرمی دریافت نموده بود، تزریق ثانویه نداشته باشد.

تمام افراد واکسینه شده پادتن و پادتن خنثی نماینده در برابر SARS-CoV-2 ساختند. محققان اشاره نمودند که بعد از تزریق دوم دوزهای خفیف و متوسط، مشارکت نمایندگان به سطح بالاتری از پادتن و پادتن خنثی نماینده نسبت به آنچه در نمونه های خونی 38 شخص احیا شده از بیماری کووید-19 دیده می شود دست یافتند. برای مثال مقدار پادتن خنثی نماینده در افرادی که دوز پایین دریافت نموده بودند، 1.8 برابر بیشتر از مبتلایان به کووید-19 بود. این رقم در افرادی که دوز متوسط دریافت نموده بودند نیز به 2.8 برابر رسید.

در روز 20 جولای، محققان مجموعه ای از اطلاعات تازه که از 60 مشارکت نماینده به دست آمده بود منتشر کردند. این اطلاعات بازتابی از یافته های ابتدایی بود که نشان می داد واکسن عمدتا بی خطر بوده و واکنش پادتنی قدرتمندی در بدن به وجود می آورد. علاوه بر این، محققان دریافتند که سلول های T در بیشتر از 80 درصد از افراد واکسینه شده، واکنشی قدرتمند به SARS-CoV-2 نشان داده اند.

درست مانند دیگر شرکت های فراوری نماینده واکسن، Pfizer و BioNTech نیز در حال حرکت به سمت فاز سوم از آزمایش های BNT162b1 هستند.

این تمام ماجرا نیست

اگرچه هنوز معین نیست که هرکدام از این واکسن ها در آزمایش های گسترده تر چقدر پیروز خواهند بود، همین حالا بسیاری واکسن احتمالی دیگر نیز برای کووید-19 داریم. بنابر اعلام سازمان بهداشت دنیای، حداقل 20 واکسن دیگر در مرحله آزمایش های بالینی به سر برده و 142 واکسن دیگر هم در مرحله توسعه پیش بالینی هستند.

منبع : دیجیاتو