ما به تحقیر فرهنگ معترضیم - وبلاگ سارا

به گزارش وبلاگ سارا، در حالی که حدود دو هفته تا برگزاری جشنواره نمایش های آیینی و سنتی به جای مانده است، شرکت کنندگان یکی از بخش های این جشنواره، به شکل جمعی از حضور در این رویداد کناره گیری کردند.

به گزارش وبلاگ سارا، همایش پژوهشی یکی از بخش های جشنواره نمایش های آیینی و سنتی است که معمولا در قالب چند پنل با موضوع های گوناگون و در رابطه با نمایش های ایرانی برگزار می گردد. سال جاری هشتمین همایش پژوهشی جشنواره نمایش های آیینی و سنتی در دوره بیستم این جشنواره برپا می گردد که در آن پنلی با موضوع شبیه خوانی تعریف شده بود و رضا کوچک زاده، پژوهش گر و کارگردان هنرهای نمایشی، طراحی و مدیریت آن را به دعوت دبیر علمی همایش بر عهده گرفته بود. این پنل پژوهشی قرار بود با عنوان شبیه خوانی؛ نگرشی نوین برگزار گردد و در ادامه اش میزگردی هم برای آنالیز آینده شبیه خوانی برپا گردد اما کوچک زاده حدود دو هفته تا برگزاری جشنواره، گفت که پژوهشگران شرکت نماینده در این بخش، با انصراف گروهی و اعتراضی، در این همایش حاضر نمی شوند.

کوچک زاده در تبادل نظر با وبلاگ سارا درباره دلایل این انصراف می گوید: چند دوره ای هست که در جشنواره نمایش های آیینی و سنتی و گاه بعضی جشنواره های دیگر دیده ایم مصوبه ها و تعهداتی که در فراخوان جشنواره اعلام شده، اجرا نشده یا به کم ترین شکل ممکن فروکاسته شده است. به ویژه درباره بخش پژوهش شاهد بوده ایم که در فراخوان ها مبالغی به عنوان کف و سقف کمک هزینه (پژوهانه) به پژوهشگران شرکت نماینده اعلام شده است ولی تجربه من و بسکمک از همکاران نشان می دهد در نهایت، رقم پرداختی بسیار پایین تر از کف تعهد اعلام شده در فراخوان بوده و همان هم با فاصله زمانی زیاد پرداخت شده است. به طوری که دیگر دست آن پژوهشگر به جایی بند نبوده که اعتراضش به چشم آید یا کاری از دستش برآید؛ زیرا مقاله اش را در روزهای همایش ارایه داده و نسخه کامل آن را هم به دبیرخانه همایش تحویل داده است. برای نمونه، همین همایش در سه دوره پیش (شش سال پیش) متعهد شده بود به مقاله هایی که برای سخنرانی برگزیده شده بودند، مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان پرداخت کند اما پس از یک ماه و اندی از خاتمه همایش، فقط 300 هزار تومان به حسابم واریز کردند! و اعتراض هر یک از ما به دبیر همایش و حتی دبیر جشنواره راه به جایی نبرد.

او با اشاره به موارد مندرج در فراخوان هشتمین همایش جشنواره تئاتر آیینی و سنتی اضافه می نماید: در این فراخوان اعلام شده مبلغی بین 2.5 تا 4 میلیون تومان به پژوهشگرانی که آثارشان پذیرفته گردد، پرداخت خواهد شد. طبیعی است که پژوهشگران هم همین مبالغ را به عنوان تعهد جشنواره در نظر گرفته اند.

نویسنده کتاب های لیست توصیفی شبیه نامه های قاجار و لیست توصیفی شبیه نامه های ملک درباره چندوچون حضورش در این دوره از جشنواره توضیح می دهد: سال جاری هشتمین همایش پژوهشی نمایش های آیینی و سنتی برگزار می گردد. همان طور که اشاره کردم، شش سال پیش در این همایش شرکت داشتم. اما وقتی در آن دوره با بدقولی مدیران جشنواره روبه رو شدم، دبیر بخش همایش وعده داد که حتما در آینده جبران می نماید که در شش سال گذشته این اتفاق نیفتاد. حتی مقاله من که به گفته داور همایش برترین مقاله آن دوره بود، از انتشار در کتاب مجموعه مقالات جا ماند و پس از پرسش من اعلام شد این مساله غیرعمدی بوده و جبران می گردد. ولی جالب است که در مجموعه مقالات دو دوره بعدی هم منتشر نشد.

کوچک زاده ادامه می دهد: سال جاری آقای حمیدرضا اردلان، دبیر علمی همایش، در تماسی گفت به جبران آن اشتباه، می خواهد طراحی و مدیریت پنل پژوهشی بخش شبیه خوانی را به من بسپارد و خواست که خودم برای این بخش برنامه ریزی کنم. به ایشان گفتم مسئله ای نیست ولی نگرانم مثل دوره های گذشته بدقولی گردد و شرمسار دوستانم شوم و ایشان گفت چون این مبالغ مصوب شده و در فراخوان هم قید شده است، تغییری نخواهد داشت و سقف آن مبالغ را به پژوهشگران پنل شما می پردازیم.

او می گوید که بر اساس این قول و قرار با چند پژوهشگر تبادل نظر نموده و آنان را به شرکت در این بخش دعوت نموده است.

کارگردان نمایش های راشومون و دنیا انزوا می افزاید: سیزده یا چهارده چکیده مقاله در آن موقع به دستم رسید و من شش چکیده برتر را انتخاب کردم و برای مدیر بخش پژوهش فرستادم که در صورت تایید، نویسندگان به تکمیل آنها بپردازند. چکیده های هر شش مقاله امتیاز لازم را به دست آوردند و نویسندگان هم مشغول نگارش و تکمیل آثارشان شدند. ترکیب مقاله های این پنل به این توضیح بود:

1. شبیه خوانی؛ هنری مینوی و دنیوی، رحمان مرتضوی (پسادکترای حکمت هنر و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان)

2. پیوند میان ادیان در شبیه خوانی اسلامی، رضا کوچک زاده (کارگردان و پژوهش گر هنرهای نمایشی)

3. سازوکارهای شبیه خوانی در حفظ تداوم نمایشی و احیای نظم آیینی، شهاب پازوکی (دکترای پژوهش هنر)

4. ماسک و عروسک در شبیه خوانی، امیر سهرابی (کارشناس هنرهای نمایشی و پژوهش گر نمایش های ایرانی)

5. آنالیز سبک ها و مکاتب شبیه خوانی در ایران، مسلم نادعلی زاده (استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی اهل بیت)

6. چگونه اپرایی ایرانی داشته باشیم؟، روح الله سمیع (نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر)

این پژوهشگر می افزاید: در پیگیری هایی که چند روز پیش داشتم، از آقای فتحعلی بیگی - دبیر جشنواره - شنیدم که رقم پرداختی بسیار پایین تر از مصوبه جشنواره خواهد بود و قرار است حداکثر یک میلیون و 500 هزار تومان پرداخت گردد. در تماسی که با دبیر همایش داشتم، ایشان گفت متاسفانه به علت کمبود بودجه این مساله هست ولی هیچ تلاشی برای حل آن و انجام تعهدشان در برابر پنل ما انجام نداد؛ در حالی که دبیر باید به فراخوان متعهد باشد. از سوی دیگر، شاهد هیچ کوششی از جانب دبیرِ جشنواره هم نبودیم. گویا از دید ایشان در شرایطی طبیعی به سر می بریم.

او یادآوری می نماید: مساله ما تنها بخش مالی ماجرا نیست بلکه مسوولیت ناپذیری در برابر تعهدی است که یک جشنواره رسمی به کمک دهندگانش می دهد؛ به ویژه برای پژوهشگران که بسکمک شان حقوق بگیر جایی هم نیستند و معمولا بین همایش هایی که در سال برگزار می گردد، یکی را برای شرکت انتخاب و روی مبلغ آن حساب می نمایند تا بتوانند با دریافتی شان دست کم چند کتاب ضروری شان را خریداری نمایند. در این دوره سخت مالی و در شرایطی که وزارت ارشاد هیچ کمکی به آنها نمی نماید، این مساله حساس تر می گردد. البته که این مبالغ اندک پرداختی، دستمزد پژوهشگرانی نیست که برای نوشتن یک مقاله پژوهشی، دست کم دو یا سه ماه وقت گذاشته اند و بعضی هم از تجربه طولانی عمرشان دست آوردی به دیگران تقدیم می نمایند؛ چون این مبالغ در دنیای واقعی شاید جوابگوی هزینه های یک هفته زندگی باشد ولی وقتی همین مبلغ هم به شکل درستی پرداخت نمی گردد، احساس توهین و تحقیر می کنیم. از این رو حاضر نیستیم آن را بپذیریم.

کوچک زاده با اشاره به این که سال جاری بیستمین دوره جشنواره آیینی و سنتی برگزار می گردد، اضافه می نماید: انتظار می رفت تجارب 19 دوره گذشته این جشنواره تا حدودی به کار بیاید و برگزارنمایندگان بخش پژوهش هم برآوردهایی را متناسب با شرایط روز انجام می دادند و پرداخت می کردند. نه این که بی تعهدی و بدقولی خود را با یک عذرخواهی زبانی پاسخ دهند. عذرخواهی آنان به چه کار ما می آید؟ آنها زمانی اعلام نموده اند رقمِ پرداختی از کف تعهد اعلام شده کمتر خواهد بود که ما مقاله های خود را تکمیل نموده ایم و فقط باید آن را می فرستادیم. تازه پس از پیگیری های شخصی متوجه این بدقولی شدم در حالی که احتمالا بسکمک از پژوهشگران هنوز متوجه این خلف وعده نشده اند و شاید قرار است تا روز پس از همایش هم درنیابند. شاد نیستم از این که می بینیم آثار و پدیدآوران در جشنواره های کنونی هیچ ارزشی برای مدیران ندارند و آنها جشنواره سالاری را تنها برای سودهای شخصی برگزاری اش پیش گرفته اند.

نویسنده کتاب های رضای نامه و تئاتر (و) جامعه (و) تئاتر تاکید می نماید: فکر کردیم یک بار هم که شده به صورت رسمی و منطقی، اعتراض خود را به گوش دوستان برسانیم بلکه زعمای وزارت ارشاد راهکاری بیندیشند برای این همه آشفتگی و بی برنامگی در فضای فرهنگی کشور.

او با یادآوری این نکته که کمبود بودجه همواره گریبان هنرمندان را می گیرد، می افزاید: همواره فشار کمبود بودجه به هنرمندان تحمیل می گردد. هرگز ندیده ایم یک دبیر یا مدیر و وزیر به علت کمبود بودجه از دستمزد خود بزند و اعلام کند به علت تعهدی که در برابر دیگران دارد، دریافتی اش را میان ایشان تقسیم می نماید.

کوچک زاده ادامه می دهد: می دانم آن همایش با مقاله های دیگر برگزار می گردد. قصد ما هم ضربه زدن به جشنواره یا همایش یا حتی دشمنی با آنان نیست بلکه تنها اعلام رسمی و به حق اعتراض است. پژوهشگران و هنرمندان هم باید جایی اعتراض خود را به گوش مسؤولان برسانند.

او با ابراز تاسف از شرایط معیشتی اهالی فرهنگ و هنر در دوران کرونا می گوید: در این دوران که اهل فرهنگ به میزان یک کارگر ساختمانی هم دیده نشدند و حتا شهروند هم پنداشته نشدند، خوب بود دست کم دوستان برگزارنماینده جشنواره به تعهد خود پایبند باشند. بسکمک از استادان و پژوهشگران ما به علت همین مسائل، عرصه کار را ترک نموده اند و نبود آنان به فرهنگ کشورمان ضربه می زند و این چنین است که فرهنگ سرزمین مان به این حال و روز افتاده است.

کوچک زاده خاطرنشان می نماید: تهاجم فرهنگی از برون نیست بلکه از درون است. وقتی افراد ناکارآمد اجازه نمی دهند اهالی فرهنگ حاصل تجربه عمرشان و دستاوردهای کارآمدشان را ارایه دهند تا نسل نو از تکرار آنها بپرهیزد و همه چیز را از نو آغاز نکند، شرایط همین است که می بینیم؛ همه چیز واپس گرا شده است.

او در خاتمه تاکید می نماید: اعتراض ما صرفا مالی نیست ولی آنچه بر ما گذشت، دریچه ای است که نشان می دهد چقدر فرهنگ در نگاه مدیران مان حقیر شده است. ما به تحقیر فرهنگ معترضیم.

وبلاگ سارا پیگیر پاسخ مسئولان جشنواره تئاتر آیینی سنتی در این زمینه است.